مصاحبه

متن مصاحبه دكتر محمود ادیب نیشابوری، رئیس مجتمع آموزش جهاد كشاورزی خراسان (شهید هاشمی نژاد)

روابط عمومی مرکز آموزش علمی- کاربردی جهاد کشاورزی:

امروزه سرمایه گذاری برای آموزش یكی از عوامل مهم و كلیدی در فرایند توسعه به شمار می اید، زیرا توانمندسازی سرمایه های گرانبهای انسانی به مهارت و دانش فنی روز، به منزله پلی به سوی موفقیت در اجرای برنامه هاست. تغییر و تحولات جوامع نیز بستگی مستقیم با نیروی انسانی متخصص دارد و زمانی منابع انسانی به سرمایه انسانی تبدیل خواهد شد كه به مهارت و دانش فنی روز مسلط و همواره نوآوری و خلاقیت وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، آموزش نیروی انسانی، گشودن دریچه ها به روی خلاقیت و ابتكار است. بنابراین گر چه عوامل تولید نظیر آب، خاك، كود، بذر و ... از جمله اركان بخش كشاورزی محسوب می شوند، اما مهمترین عامل جهت تولید، نیروی انسانی كارآمد است. قطعاً نیروی انسانی كاردان و متخصص شرط لازم برای افزایش عملكرد تولید محسوب می شود به منظور افزایش كارآیی نیروی انسانی، تنها عامل مهم و زیربنایی آموزش است. نقش آموزش های علمی –كاربردی نیز به عنوان یك جریان مكمل در نظام آموزش عالی كشور در این رابطه مفهوم می یابد. مركز آموزش عالی جهاد كشاورزی خراسان رضوی (شهیدهاشمی نژاد) توجه خاصی را به موضوع آموزش نیروی انسانی در ابعاد مختلف تخصصی و متناسب با ماموریت های محوله در جهت افزایش دانش فنی و بهبود هرم نیروی انسانی آموزش دیده شاغل در بخش كشاورزی مبذول داشته است. این مركز در سال های اخیر نیز در جهت افزایش كارایی و ارتقاء دانش فنی و تخصصی شاغلین در زیر بخش های تخت پوشش حوزه جهاد كشاورزی گام های ارزشمندی در رباطه با آموزش های علمی – كاربردی برداشته است. در این جا و در گفتگو با دكتر محمود ادیب نیشابوری رئیس مركز آموزش عالی جهاد كشاورزی خراسان رضوی (شهید هاشمی نژاد) هر چه بیشتر با امكانات سخت افزاری و نرم افزاری این مركز ، به عنوان مركز نمونه و ممتاز كشوری در اولین جشنواره علمی – كاربردی در سال 85 آشنا می شویم.

آقای دکتر حوزه فعالیت های آموزشی مرکز آموزش علمی- کاربردی جهاد كشاورزی خراسان رضوی چگونه است؟

فعالیت های آموزشی مركز در 4 محور مشخص ارایه می شود:

الف) آموزش های علمی – كاربردی كه یكی از محورهای اصلی فعالیت های مجتمع می باشد و در قالب 7 گروه آموزشی: 1- گروه پایه و دروس عمومی 2- گروه علوم دامی 3- گروه صنایع تبدیلی و تكمیلی 4- گروه علوم زراعی و باغی 5- گروه منابع طبیعی، آب و خاك 6- گروه دامپزشكی 7- گروه فنی و مهندسی و ماشین آلات كشاورزی به انجام خدمات علمی و آموزشی مشغول هستند. هم اكنون مجتمع دارای 2400 نفر دانشجو در 38 رشته بخش كشاورزی مشغول فراگرفتن علم و مهارت می باشند.

با توجه به اولویت آموزش های مهارتی، دانشجویان این مركز جهت فراگیری متون عملی و مهارتی مورد نیاز، از 25 كلاس درس، 30 آزمایشگاه، 100 هكتار مزرعه، 10 هكتار باغ، 2200 مترمربع گلخانه آموزشی، پایلوت شیر و فرآورده های لبنی، پایلوت گیاهان دارویی، كارگاه ماشین آلات، تجهیزات و ادوات كشاورزی و سالن پرورش و تولید قارچ، مزارع پرورش گاو شیری، پروار بندی دام، سالن پرورش مرغ گوشتی، مرغ تخم گذار و پرورش بوقلمون برخوردار بوده و دراین مزارع و كارگاهها آموزش های مهارتی مورد نیاز را فرا می گیرند.

ب) آموزش متوسطه «كار دانش و هنرستان كشاورزی» : كه در تعامل و همیاری بسیار مناسب با سازمان آموزش و پرورش وظیفه اجرای آموزش های مهارتی را برای فرزندان روستاییان و شاغلین بخش بر عهده دارد و در سال جاری 950 نفر دانش آموز در 14 شهرستان و در 20 استاندارد مهارتی مشغول آموزش های مورد

نیاز بخش می‌باشند.

ج) آموزش ضمن خدمت كاركنان: با ظرفیت 18000 تفر روز در سال توانایی اجرای 250 دوره كوتاه مدت ویژه مدیران و كاركنان سازمان جهاد كشاورزی و وزارت جهاد كشاورزی را بر عهده دارد.

د) آموزش كوتاه مدت بهره برداران بخش كشاورزی كه با هماهنگی مدیریت ترویج سازمان جهاد كشاورزی این دوره ها اجرا می شود و در حال حاضر ظرفیت 15000 نفر روز در سال برای فراگیری این آموزشها پیش بینی شده است.

دلیل مهم شمردن آموزش های علمی- کاربردی بخصوص در بخش کشاورزی چه می تواند باشد؟

آموزش های علمی – كاربردی تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز بخش های اجرایی را مطابق نیازهای تخصصی آنها تامین می نماید. در بخش كشاورزی با توجه به مسن بودن تولید كنندگان و بهره برداران بخش كشاورزی همچنین پایین بودن سطح تحصیلات عالی و تخصص آنان و از طرفی لزوم ایجاد تغییر و تحول از كشاورزی سنتی به كشاورزی علمی و صنعتی و لزوم بهره برداری بهینه از منابع خام طبیعی «آب، خاك، دام، جنگل، مرتع و ...»ایجاد تحول و دگرگونی در نیروی انسانی این بخش ضروری به نظر می رسد. لذا به منظور جوان سازی و افزایش دانایی و مهارت منابع انسانی این بخش، آموزش های علمی – كاربردی در رشته های كشاورزی در سال 1375 در مركز آموزش جهاد كشاورزی در مقطع كاردانی به مورد اجرا گذاشته شد و در حال حاضر این مجتمع در 39 رشته مقاطع كاردانی و كارشناسی ناپیوسته علمی – كاربردی شاغلین و فرزندان آنها دانشجو می پذیرد.

به طور كلی آموزش های علمی – كاربردی بخش كشاورزی دارای خصوصیات زیر می باشند:

-تناسب رشته ها با مشاغل بخش اجرا و تخصصی بودن كامل آنها

-آموزش مهارت ها و آموزش های عملی و مهارتی در كنار آموخته های نظری

-جذب دانشجو با اولویت شاغلین و تولید كنندگان و فرزندان آنها

در حال حاضر مركز آموزش جهاد کشاورزی از نظر امكانات، رشته های تحصیلی و اعضای هیات علمی در چه وضعیتی می باشد؟

با توجه به اولویت آموزش های مهارتی، دانشجویان این مركز جهت فراگیری متون عملی و مهارتی مورد نیاز، از 32 كلاس درس، 30آزمایشگاه، 100 هكتار مزرعه، 10 هكتار باغ، 2200 مترمربع گلخانه آموزشی، پایلوت شیر و فرآورده‌های لبنی، پایلوت گیاهان دارویی، كارگاه ماشین آلات، تجهیزات و ادوات كشاورزی و سالن پرورش و تولید قارچ، مزارع پرورش گاوشیری، پرواربندی دام، سالن پرورش مرغ گوشتی، مرغ تخمگذار و پرورش بوقلمون برخوردار بوده و در این مزارع و كارگاه ها آموزش های مهارتی مورد نیاز را فرا می گیرند. به طور كلی از 80000 متر مربع ساختمان های آموزشی و 200 هكتار عرصه های آموزشی در دو پردیس شماره 1 و 2 جهت انجام خدمات آموزشی بهره برداری می شود. حدود 1350 نفر دانشجو در مقاطع كاردانی و كارشناسی در 33 رشته تحصیلی این مركز مشغول تحصیل هستند. این مركز دارای 140 نفر همكار بوده كه 12 نفر عضو هیات علمی تمام وقت و 30 نفر مدرس هم طراز هیات علمی و 20 نفر كارشناسان آزمایشگاه مزارع آموزشی وظیفه تدریس در مركز را بر عهده داشته و حدود 200 نفر از اعضای هیات علمی و پژوهشگران مركز تحقیقات جهاد كشاورزی سازمان جهاد كشاورزی و ادوات كل وابسته با این مركز جهت ارایه دروس به صورت پاره وقت همكاری دارند.

آیا تا کنون فعالیت های پژوهشی هم در مرکز انجام گرفته؟

وظیفه اصلی اعضای هیات علمی و مدرسین این مركز تدریس و آموزش می باشد ولی در كنار آموزش از پژوهش و تحقیق نیز دور نمانده اند و طرح های پژوهشی فراوانی را نیز اجرا یا در دست تحقیق و مطالعه دارند.

به طور كلی از پژوهشگران این مركز تا كنون دارای رتبه اول از جشنواره فردوسی شده اند و همچنین پژوهش های كاربردی را اجرا نموده كه منجر به ایجاد خطوط تولیدی جدید یا اصلاح خطوط قبلی تولید شده اند مانند طرح تهیه ژلاتین از استخوان و بافت های شاخی دام و یا طرح اصلاح و غنی سازی كمپوست تولید شده از زباله های مشهد كه منجر به اصلاح، غنی شدن و قابل مصرف شدن كمپوست تولیدی در كارخانه مشهد گردید.

جناب آقای دكتر ادیب، با توجه به بالا بودن افراد فارغ التحصیل در بخش كشاورزی، آیا نیازی به پذیرش دانشجو با این ظرفیت بالا در موسسات آموزش عالی هست؟

در بخش كشاورزی كشور بیش از 4 میلیون نفر شاغل می باشند كه كمتر از 1% این شاغلین را تحصیل كرده های آموزش عالی مرتبط با بخش تشكیل می دهند و بیش از 80 درصد شاغلین این بخش بیسواد و یا كم سواد با سن بیشتر از 50 سال می باشند. لذا جهت دستیابی به توسعه پایدار در بخش كه توسعه ای مبتنی بر دانایی محوری است و نیز استفاده بهینه از منابع طبیعی «آب، خاك، جنگل، مرتع و دام» و حفظ و نگهداری این منابع، تصحیح هرم سنی و تحصیلی شاغلین بخش كشاورزی یعنی جوانسازی و افزایش دانایی و مهارت شاغلین بخش از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است و برای رسیدن به این اهداف دو راهكار پیشنهاد می‌شود.

الف- ارایه دوره های آموزشی متناسب با نیازهای بخش های اجرایی در مقاطع متوسطه، كاردانی و كارشناسی

ب- برنامه ریزی و ایجاد تسهیلات لازم برای جذب فارغ التحصیلان متخصص و ماهر در بخش كشاورزی در این راستا مركز آموزش جهاد كشاورزی خراسان رضوی كاملاً هماهنگ با سازمان جهاد كشاورزی استان عمل نموده است و با اجرای رشته های علمی- كاربردی كشاورزی و صنایع غذایی نیازهای علمی و مهارتی بخش را در نظر گرفته و دانش‌آموخته های این مركز حداقل نیمی از واحدهای درسی خود را به صورت عملی و با كسب مهارت لازم می آموزند.

رشته ها كاملاً تخصصی و متناسب با نیازهای مشاغل بخش های اجرایی تعریف شده است و امكانات میدانی آزمایشگاهی و مزرعه و كارگاه آموزشی برای آموزشهای مهارتی پیش بینی شده است و در این راستا این مركز از حمایت های بسیار خوب سازمان جهاد كشاورزی خراسان رضوی نیز برخوردار بوده است. لذا پذیرش دانشجو در دانشگاههایی كه دانش آموختگان آنها مهارت مورد نیاز را فرا گرفته و جنبه های كارآفرینی در آنها تقویت شده باشد می‌بایست افزایش یابد و دانشگاههایی كه ویژگی فوق را نداشته باشند می بایست در بخش كشاورزی پذیرش دانشجو را محدود نمایند.

مركز در راستای انجام وظایف خود با چه چالشها و  مشكلاتی مواجه است؟

وظیفه مركز آموزش، تربیت نیروی انسانی متخصص مبتنی بر نیاز بخش می باشد و لذا اولین چالش بخش كشاورزی از نظر مسوولین این مركز، عدم تهیه طرح جامع و كامل برای توسعه منابع انسانی بخش كشاورزی است. به تعبیری میزان نیاز بخش كشاورزی به نیروی انسانی متخصص در تمامی رشته های مرتبط توسط مدیران وزارت متبوع به صورت دقیق مشخص نشده و برنامه مدونی برای اصلاح هرم نیروی انسانی بخش كشاورزی تهیه نشده است.

و مشكلات مجتمع را می توان كمبود بودجه، امكانات و تجهیزات نوین آموزشی و كمك آموزشی و فرسوده بودن ساختمان ها و تاسیسات مركز آموزش كشاورزی همچنین چالش دوم عدم توسعه كافی آموزشهای كار و دانش كشاورزی به عنوان آموزش های پایه در مناطق روستایی و فی‌مابین شاغلین بخش می باشد. هر چند در سال های اخیر سازمان آموزش و پرورش در این راستا قدم های موثری برداشته و رشته های كار و دانش كشاورزی را در حد امكانات توسعه داده است. در حال حاضر بیش از 75% دانش آموزان دوره متوسطه در استانها در علوم انسانی تحصیل می نمایند و فقط حدود 3% در رشته های كاردانش تحصیل می نمایند كه 1% آن كار دانش كشاورزی است. و یكی از راهكارهای مناسب جوانسازی بهره برداران بخش كشاورزی آموزش علاقه مندان به كشاورزی و فرزندان بهره برداران و روستائیان از پایه متوسطه در هنرستانهای فنی حرفه ای و كاردانش كشاورزی است.

وكمبود عضو هیات علمی و مدرس با ویژگی های علمی – كاربردی در مركز و عدم اجازه جذب هیات علمی یا مدرس جدید را نیز می توان از مشكلات دانست.